تاریخچه شهر کهن دزفول+مکان های دیدنی

سفر به مناطق تاریخی و ماجراجویی در آثار به جامانده از گذشتگان، تجربه‌ای مهیج است. مناطقی که از معماری، فرهنگ و نوع زندگی انسان‌هایی می‌گویند که هزاران سال پیش از ما در این خاک زندگی کرده‌اند. ایران پر از سرزمین‌هایی است که در آن تمدن باستانی پدران ما را به رخ می‌کشد. سرزمین‌هایی که علاوه بر گنجینه تاریخی، از سخاوت طبیعت هم بهره‌مند بوده و پدیده‌های بسیار بکری در آن دیده می‌شود. شهر دزفول در استان خوزستان نمونه کاملی از این نوع سرزمین‌های سرسبز و در عین حال تاریخی است که علی‌بابا در این سفر به سراغ آن رفته است. پس با ما همسفر شوید تا سری به جاهای دیدنی دزفول بزنیم و در این دیار تاریخی ماجراجویی شیرینی را آغاز کنیم.

شاید باورکردنی نباشد که یکی از کهن ترین شهرهای جهان به نام دزفول در استان خوزستان واقع شده باشد. شهر تاریخی دزفول دارای فرهنگی غنی، جاذبه های طبیعی فراوان و آثار تاریخی ارزشمند است.

 

معرفی شهر دزفول:

 

دِزفول شهری است در جنوب غربی ایران و سی امین شهر پرجمعیت کشور و مرکز شهرستان دزفول است که با مساحت نزدیک به ۴۷۶۲ کیلومتر مربع رودخانه دز و در بخش‌های جلگه‌ای استان خوزستان واقع شده‌است. با برشمردن بخش‌های روستایی آن دارای گستردگی برابر ۷۸۴۴ کیلومتر مربع است. شهر در ارتفاع ۱۴۳ متری از سطح دریا و از شهرهای شمالی استان خوزستان است. دزفول به جهت عبور رود دز از این شهر و پیشینه تاریخی‌اش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

این شهر در ۷۲۱ کیلومتری تهران و ۱۵۵ کیلومتری اهواز و در۳۰۰ کیلومتری دریا و دارای ۱۴۳ متر ارتفاع قرار دارد. از لحاظ وسعت دومین شهر بعد از اهواز در استان می‌باشد که از سمت شمال به استان لرستان و از سمت شرق به شهرستان مسجد سلیمان و استان چهار محال بختیاری و از شمال غربی به شهرستان اندیمشک و از جنوب به شهرستان شوشتر و اهواز و از سمت غرب به شهرستان شوش محدود می‌گردد.

دزفول در دامنه‌های زاگرس میانی جای دارد و پیشینه تاریخی آن به زمان ساسانیان بازمی‌گردد ولی پیش از ساسانیان هم آباد بوده و بخشی از سرزمین‌های امپراتوری‌های ایلام و هخامنشیان به‌شمار می‌رفته‌است.
فرهنگ مردم دزفول را می‌توان آمیزه‌ای از فرهنگ کهن خوزستان دانست. مناطق اطراف دزفول در حدود ۵۰۰۰ سال زیستگاه مردم این نواحی بوده‌است.

دزفول دارای زمستان و پاییزی مدیترانه‌ای بوده و زیست‌بوم سرسبز آن از پایان زمستان تا آغازه‌های بهار بسیار دلپذیر است. این شهر با زیست‌بوم زیبای جلگه‌ای-کوهپایه‌ای و کوهستانی خود در سراسر سال و به ویژه در روزهای نوروز پذیرای شمار بسیاری از گردشگران است. گرم‌ترین و سردترین ماه‌های سال این شهر به ترتیب تیر و دی می‌باشند. بررسی یک دوره آماری آب و هوایی نشان دهنده آن است که حداقل درجه حرارت دزفول ۲/۱۹ درجه و حداکثر آن ۶/۴۵ درجه سانتیگراد می‌باشد.

دزفول از شهرهایی است که نقش وسیعی در پیروزی انقلاب اسلامی ایران داشته‌است. همچنین دزفول در زمان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بارها مورد اصابت موشک‌های رژیم عراق قرار گرفت. ویرانی‌های ناشی از جنگ تحمیلی اکثراً در سال‌های بعد از ترمیم شده‌است ولی هنوز آثاری از آن دوره برجای مانده‌است. مقاومت‌های مردم این شهر موجب شد تا دزفول در این دوره به شهر استقامت و پایتخت مقاومت ایران معروف گردد.

تاریخچه شهر کهن دزفول:

پیشینه شهر دزفول به دوران ساسانیان باز میگردد

دزفول از شهرهای دامنه رشته کوههای زاگرس است که پیشینه آن به دوران ساسانیان باز میگردد. اما ریشه های سکونت در آن مربوط به 5 هزار سال پیش است. نام قدیم دزفول، دژپل به معنای پلی که دارای دژ است، می باشد. 

بهترین زمان برای سفر به شهر دزفول:

دزفول دارای آب و هوای گرم و نیمه مرطوب است و به همین سبب دارای تابستان های بسیار گرم و زمستان های معتدل است. این شهر به دلیل آب و هوای کوهستانی و جلگه ای طبیعت زیبا و جذابی دارد. پس با توجه به این آب و هوا، نیمه دوم سال زمان مناسبی برای سفر و بازدید از این شهر زیباست. 

جاذبه های توریستی دزفول:

دزفول هم از جهت جاذبه های گردشگری طبیعی بسیار غنی ست و هم به سبب تاریخ کهنی که دارد از جاهای دیدنی و جاذبه های تاریخی متعددی برخوردار است. 

در ادامه این مقاله شما را با برخی از جاذبه های طبیعی و تاریخی دزفول آشنا میکنیم، پس با ما همراه باشید. 

دره توبیرون

دره توبیرون یکی دیگر از جاذبه های گردشگری دزفول است که دارای طبیعتی بسیار بکر و شگفت انگیز می باشد. این دره در بخش سردشت در شمال دزفول و قبل از رسیدن به تنگه سرا قرار گرفته است. ارتفاع دیوارهای ترسناک این دره در برخی نقاط به بیش از صد متر هم می رسد. درون این دره شگفت انگیز که حاصل هزاران سال فرسایش آبی است، انبوهی از درختان انجیر وحشی، آبشار ها، آبچکان ها و دیگر گیاهان خودرو می باشد که زیبای آن را دو چندان کرده اند.

رودخانه بزرگ دز

رودخانه دز یکی از پر آب ترین رودخانه های کشور است که از میان شهر زیبای دزفول عبور می کند و به زیبایی ای شهر می افزاید. این رودخانه به دلیل بستر سنگی اش، همیشه دارای آبی زلال و تمیز می باشد. اختلاف دمای آب با محیط بیرون درگرمای تابستان که گاهی اوقات به ۳۵ درجه سانتی گراد هم می رسد، باعث شده است که از قدیم الایام مردم در فصل گرما به خنکای آب این رودخانه پناه ببرند. در حال حاضر در طول مسیر رودخانه تفریگاه ها و تفرجگاه هایی ساخته شده است که از آن ها می توان به چال کندی، پارک دولت، علی کله، پارک های ساحلی و … اشاره کرد.

کافیست یک روز عصر به کنار رود دزفول بروید تا به شادابی و نشاط مردم خونگرم دزفول پی ببرید. مردمی که تقریبا هر شب به همراه خانواده خود در کنار این رودخانه زیبا بساط می کنند.

دریاچه شهیون:

از جمله زیباترین و دیدنی ترین مناطق شهر دزفول دریاچه شهیون است

از جمله زیباترین و دیدنی ترین مناطق شهر دزفول دریاچه شهیون است که پشت دوکوه تنگوان و شاداب واقع شده است. انبوهی از درختان کنار و بادام کوهی نیز در این منطقه وجود دارد که طبیعت چشم نوازی را به آن بخشیده است. در کنار این دریاچه زیبا میتوان به ورزش ها و تفریحاتی مثل اسکی، شنا، قایقرانی و ... پرداخت. 

 دره کول خرسان یا دره ارواح:

دره ارواح در ۲۵ کیلومتری شهرستان دزفول قرار دارد

اگر اهل هیجان هستید و دوست دارید به مناطق عجیب و اسرارآمیز سفر کنید حتما سری به دره شگفت انگیز کول خرسان بزنید. با برداشتن هر قدم در دره ارواح جلوه های خارق العاده و متفاوتی جلوی چشمانتان نمایان می شود. این دره در ۲۵ کیلومتری شهرستان دزفول و در جاده این شهر به سمت شهیون نرسیده به بیشه بزان قرار دارد.

صخره های بلند سر به فلک کشیده و مسیرهای تنگ و باریک که گاهی فقط امکان عبور یک نفر از بین آنها وجود دارد، از ویژگی هایی ست که باعث اسرار آمیز شدن این منطقه شده است. 

کول خرسان دارای آب دائمی، آبشار، آبچکان، بیشه زار و انواع روییدنی های خاص این منطقه می باشد.

 آبشار شوی، عروس کوهستانی دزفول:

یکی دیگر از جاهای دیدنی شهر دزفول، آبشار دل انگیز شوی است

یکی دیگر از جاهای دیدنی شهر دزفول، آبشار دل انگیز شوی است. آبشار شوی مثل نگینی نه تنها در ایران بلکه در خاورمیانه می درخشد و به عنوان یکی از آثار ملی و طبیعی ایران به ثبت رسیده است.

آبشار شوی به آبشار نیاگارای ایران مشهور است چرا که با 85 متر ارتفاع بلندترین آبشار خاورمیانه است که تماشای آن برای دوستداران طبیعت جذاب و مهیج خواهد بود.

آسیاب های آبی دزفول:

آسیاب های آبی دزفول، سازه هایی آبی در بستر رودخانه دز است

آسیاب های آبی دزفول، سازه هایی آبی در بستر رودخانه دز است که به عنوان بند و آسیاب کاربرد داشته است. قدمت این آسیاب های آبی به دوره تاریخی صفویه و قاجاریه بازمیگردد.

در ساخت این سازه ها از مصالحی نظیر قلوه سنگ رودخانه ای، آجر با ملات ساروج استفاده شده است. بخش زیادی از این آسیاب ها به مرور زمان و به جهت فرسایش آب از بین رفته است و بازمانده آن در سه بخش از رود دز قرار گرفته است. بخش اول در بالادست در پارک ساحلی دز، بخش دوم در کنار پل جدید دزفول و بخش سوم در کنار پل تاریخی دزفول قرار دارند.

شهر تاریخی گندی شاپور یا جندی شاپور:

شهر باستانی جندی شاپور از مکان های تاریخی شهر دزفول

منطقه باستانی گُندی شاپور یا به تعبیری جندی شاپور، یکی از شهرهای دوران ساسانی بوده است که حاصل امپراتوری «شاپور یکم» است. به عقیده بسیاری از تاریخ‌شناسان و پژوهشگران، بازمانده این شهر در بین دزفول و شوشتر، در روستای شاه آباد واقع شده است.

در واقع به باور آن‌ها، طبق شواهد تاریخی، سازه‌های باستانی بازمانده در این منطقه به شهر گُندی شاپور تعلق دارد. این در حالی است که بسیاری از پژوهشگران این فرضیه را رد کرده و ارتباط گُندی شاپور و روستای شاه آباد را نادرست می‌‍‌دانند.

اما آن‌چه مهم است، تاریخچه شهر باستانی گُندی شاپور است. این شهر مرکز علم جهان در تاریخ  بوده است. شهری که اولین دانشگاه در آن تأسیس شد و به علم پزشکی اهمیت ویژه‌ای داد.

بقعه متبرکه صوفی احمد

صوفی احمد یکی از مناطق دیدنی طبیعی و زیبای شمال شهرستان دزفول می باشد

صوفی احمد یکی از مناطق دیدنی طبیعی و زیبای شمال شهرستان دزفول می باشد که در بخش شهیون واقع شده است. این منطقه به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خودش، به صورت بکر و دست نخورده باقی مانده است. در میان این منطقه کوهستانی، بقعه متبرکه حضرت صوفی احمد که سفیر امام رضا علیه السلام بوده، قرار گرفته است. بدون تردید منطقه صوفی احمد یکی از بکر ترین و زیباترین مناطق کوهستانی دزفول است. همچنین مجاورت با رود دز فرصت شنا، قایق‌سواری و ماهیگیری را نیز در این منطقه ممکن کرده است.

خانه تاریخی سوزنگر، سازه‌ای آجری از دوران قاجار 

خانه تاریخی سوزنگر از بناهای آجری زیبای شهر دزفول است

دزفول شهر بناهای آجری است و در این منطقه از ایران، خانه‌ها و عمارت‌های قدیمی بسیاری خواهید دید که با ردیف‌های متوالی آجر بالا رفته‌اند و تزئیناتی چشمگیر دارند. نمونه‌ای از این بناها، خانه تاریخی سوزنگر است که از دوران حکومت قاجار به جامانده است. معمار این خانه یک اثر هنری کامل خلق کرده و با ظرافت خاصی آجرها را در اندازه‌های مختلف تراش داده تا حاصل کار، خانه‌ای متفاوت با دیگر بناهای آجری شود.

قنات قمش چوقابفون

قمش نام نوعی قنات دیدنی در شهر دزفول است

دزفول از شهرهایی است که حفر قنات در آن قدمت بالایی دارد. «قمش» نام نوعی قنات در این شهر است که دزفولی‌ها به‌منظور هدایت آب رود به سمت شهر، این قنات‌ها را کنار دز حفر می‌کردند.

 قمش (قنات) به معنی کاریز و مجرای آب زیرزمینی است که قدمتی چندهزار ساله در دزفول دارد و در گذشته برای استفاده از آب رودخانه حفاری شده اند.ماجراجویی در این قنات با سربطاقی سنگی و آجری‌اش و عطر خاک نمزده شروع می‌شود و با پشت سرگذاشتن تقریباً 70 پله، به سرزمینی نورانی و رنگارنگ می‌رسیم. در حال حاضر فقط 300 متر از این قنات برای بازدید آماده شده است.

 

آرامگاه یعقوب لیث صفاری

یکی دیگر از جاذبه های گردشگری دزفول آرامگاهیست که محوطه تاریخی جندی شاپور واقع شده است. مقبره این سردار ایرانی که موسس سلسله صفاریان هم بوده در ده کیلومتری شهر دزفول جای گرفته است. یعقوب لیث صفاری را احیا کننده زبان پارسی هم نامیده اند.

گنبد مخروطی و دندانه‌دار این آرامگاه، شناسنامه این بنای باستانی شده است و یکی از جاذبه‌های مهم تاریخی در بین دیدنی های دزفول محسوب می‌شود یعقوب لیث صفاری را احیا کننده زبان پارسی هم نامیده اند. وی اولین شهریار ایرانی است که زبان پارسی را برای نخستین بار ۲۰۰ سال پس از ورود اسلام به ایران دوباره به‌عنوان زبان رسمی ایران اعلام کردو پاس نداشتن این زبان در میان درباریان او، با واکنش تند این پادشاه همراه بوده است. این پادشاه کسی بود که خلیفه عباسی را شکست داد و با زنده نگه داشتن زبان فارسی، تحولی مهم در میان مردم و درباریان به‌وجود آورد.

 تپه های باستانی چغامیش

قدمت شهر باستانی چغامیش دزفول به حدود 50 قرن پیش از میلاد بازمی‌گردد

قدمت شهر باستانی چغامیش به حدود 50 قرن پیش از میلاد به دوران پیش از اختراع خط بازمی‌گردد. در چغامیش بود که برای اولین بار در ایران خط و کتابت ظهور کرد. تپه‌های ارزشمند و باستانی چغامیش گنجینه تمدن‌های زیادی از جمله ساسانیان، پارتیان، عیلامیان است که در حال حاضر در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

دره توبیرون

دره توبیرون یکی دیگر از جاذبه های توریستی دزفول است

دره توبیرون یکی دیگر از جاذبه های گردشگری دزفول است که دارای طبیعتی بسیار بکر و شگفت انگیز می باشد. این دره در بخش سردشت در شمال دزفول و قبل از رسیدن به تنگه سرا قرار گرفته است.

ارتفاع دیوارهای ترسناک این دره در برخی نقاط به بیش از صد متر هم می رسد. درون این دره شگفت انگیز که حاصل هزاران سال فرسایش آبی است، انبوهی از درختان انجیر وحشی، آبشار ها، آبچکان ها و دیگر گیاهان خودرو می باشد که زیبای آن را دو چندان کرده اند.

 

بافت قدیم دزفول

دزفول با قدمتی ۵ هزار ساله، جزء شهرهای با اهمیت کشور است که دارای بافتی سنتی و قدیمی با مساحت تقریبی ۲۴۴ هکتار، در حاشیه رودخانه دز می باشد. این بافت تاریخی، طبق تقسیم بندی صورت گرفته به ۲۸ محله تقسیم شده است که گذرهای سرپوشیده ای به نام ساباط پیوستگی این محلات را بیشتر می کند. این بافت ۱۲ هزار واحد مسکونی دارد و یکی از قدیمی ترین بافت های کشور به حساب می آید. اکثر بناهای بافت تاریخی دزفول آجری بوده و به همین دلیل این شهر به موزه آجری ایران شهرت یافته است.

روستای لیوس 

اگر به دزفول سفر کردید بازدید از روستای لیوس را از قلم نیندازید. این روستا از جمله روستاهای سنگی کشور است که هنوز با گذشت زمان بافت سنتی، معماری و آداب و رسوم گذشته خود را حفظ کرده است.

روستاى لیوس در ۷۳ کیلومترى شمال شهرستان دزفول در بخش سردشت واقع شده است. این روستا علاوه بر بافت زیباى تاریخى خانه ها ، داراى جاذبه هاى گردشگرى طبیعى و بکر شامل کوهستانها ،مراتع بسیار زیبا ، باغهاى میوه ، رود خانه، آبشار و… می باشد. این روستا داراى یک سبک خاص معمارى می باشد که از تمام بخشهاى موجود در یک ساختمان استفاده بهینه می گردد.

به طور مثال از ستونهاى ساختمان به عنوان انبار گندم استفاده شده است . چنار و چشمه جارى در کنار آن یکى از چشم اندازهاى زیباى این روستا می باشد. این روستا در فصول بهار و پاییز و زمستان به علت آب و هواى مناسب می تواند پذیراى گردشگران زیادى از سراسر جهان باشد.

کت های دزفول

کت‌های دزفول خنک کننده‌های دست‌ساز انسان‌های کهن هستند

کت‌های دزفول خنک کننده‌های دست‌ساز انسان‌های کهن هستند که به‌صورت حفره‌های غار مانند در کنار رودخانه دزفول حفر شده‌اند. این کت‌ها از جاهای دیدنی دزفول در روزهای گرم سال برای فرار از گرمای خوزستان در جوار رود جاری و زلال دز است

بقعه شاه رکن الدین

این بقعه در دل بافت قدیم شهر دزفول در نزدیکی خیابان طالقانی قرار گرفته است. صاحب این بقعه فرزند «بهاءالدین» معروف به «بابا رکن‌الدین‌ولی» یا «شاه‌رکن‌الدین» است که در قرن هشتم هجری عارف و زاهدی معروف بوده است.

آرامگاه شاه‌رکن‌الدین دارای گنبدی آبی است که با کاشی‌کاری‌های زیبایی تزیین شده است. دو گلدسته آجری مزین به کاشی‌کاری نیز در جلوی درب ورودی قرار دارند. مسجد و حمامی قدیمی، بعلاوه یک مدرسه علمیه قدیمی نیز در جوار این بقعه دیده می‌شوند. فضای سبز ناحیه اطراف آرامگاه آن را به نگین سبز بافت قدیم دزفول تبدیل کرده است.