غار دو اشکفت،غاری به قدمت انسان ها اولیه

آکاایران: اگرچه امروزه استفاده کاربری غارها تنها بازدید گردشگران از آن ها است، اما در گذشته کابردهای زیادی داشتند و محل زندگی انسان ها بودند. همچون نقاط مختلف جهان، در کشورمان ایران نیز غارهای باشکوه و شگفت انگیز زیادی وجود دارند که داستان های متفاوت و حیرت انگیز و شکل فیزیکی عجیبشان برای همه گردشگران جالب توجه است. غار دو اشکفت، یکی از شگفت انگیزترین و کهن ترین غارهای ایران است که در استان کرمانشاه واقع شده است که هر گردشگری را پس از خرید بلیط هواپیما به این جا می کشاند.در ادامه این مقاله از مجموعه مقالات آکا، به معرفی این غار دیدنی وقدمت آن میپردازیم. با ما همراه باشید.

غار دو اشکفت در شمال شهر کرمانشاه در دامنه کوه مبوله و مشرف به پارک کوهستان قرار دارد و کهنترین بقایای سکونت انسان در شهر کرمانشاه است. با توجه به مطالعات باستان‌شناسی انجام شده غار دو اشکفت در دوران پارینه سنگی میانی در ۱۲۰ تا ۴۰ هزار سال پیش مورد سکونت انسان احتمالا ًنئاندرتال بوده‌است. ارتفاع غار دو اشکفت در حدود ۱۶۰۰ متر از سطح دریاست. طبق یافته‌های باستان شناسی غار دو اشکفت در دوره پارینه سنگی میانی مسکن انسانهای شکارگر بوده است.یکی از کهن‌ترین سکونت گاه‌های بشر در منطقه کرمانشاه غار دو اشکفت در نزدیکی تاق بستان است. این مکان باستانی، شامل دو غار مجاور هم، در دامنه جنوبی کوه میوله، در ارتفاع حدود سیصد متری از دشت و مشرف بر پارک کوهستان قرار دارد.

نخستین بار در سال ۱۹۹۹ به وسیلهٔ باستان‌شناسان کرمانشاهی، فریدون بیگلری و سامان حیدری، شناسایی و مطالعه شد. طبق یافته‌های باستان‌شناسی، این غار در دورهٔ پارینه‌سنگی میانی مسکن انسان‌های شکارگر بوده‌است. با توجه به مطالعات باستان‌شناسی انجام‌یافته، یکی از این دو غار (غار شرقی)، در دورهٔ پارینه‌سنگیِ میانی محل سکونت موقت یا فصلیِ گروه‌های شکارورز ساکن منطقه بود.

تاریخچه غار دو اشکفت

سامان حیدری و فریدون بیگلری، دو تن از باستان شناسان مطرح استان کرمانشاه بودند که در سال ۱۹۹۹ میلادی نخستین بار غار باستانی دو اشکفت را کشف کردند. مطالعات گسترده ای توسط این دو باستان شناس درباره غار دو اشکفت انجام گرفت. بر اساس مطالعات آن ها، تاریخ سکونت در یکی از این دو غار به "دوره پارینه سنگی میانی" (۱۲۰ هزار تا ۴۰ هزار سال پیش) مربوط می شود. این دوره باستانی به زمانی بازمی گردد که انسان های نئاندرتال (انسان های غارنشین و شکارچی) در غار دو اشکفت زندگی می کردند. مدت ها بعد از درون مجموعه غارهای دو اشکفت استخوان ها، ابزارآلات و ادوات سنگی زیادی کشف شدند و امروزه در موزه های سراسر کشور برای بازدید عموم نگه داری می شوند. ابزارهای سنگی کشف شده معمولا از جنس سنگ رادیو لاریت هستند که در اطراف غار وجود دارند.
برخی از آن ها نیز از جنس سنگ چخماق هستند. در ۱۲ کیلومتری غار دو اشکفت، در تپه های گاکیه در منطقه شرقی کرمانشاه سنگ چخماق به وفور وجود دارد و انسان ها در آن زمان سنگ چخماق برای ساختن ابزارآلات را از این منطقه تهیه می کرده اند. بسیاری از ابزارهای سنگی مربوط به صنعت موستری زاگرس هستند.
شاید بپرسید انسان های اولیه به چه دلیلی غار دو اشکفت را برای سکونت انتخاب کرده بودند. بدین سبب که، غار دو اشکفت در موقعیت جغرافیایی ویژه ای واقع شده است و وجود چشمه آب قابل شرب دائمی در مجاورت غار، از مهم ترین دلایل غارنشینان برای انتخاب غار دو اشکفت بوده است. از دیگر مزایای غار دو اشکفت، قابل دسترس بودن آن هم از سمت پایین و هم از ارتفاعات بالاتر است. بنابراین، شکارچیانی که مدام برای شکار می رفتند و مجبور بودند به طور دائم به داخل و خارج از غار بروند، مکان بسیار خوبی برای زیستن بود. علاوه بر این، چشم انداز بسیار زیبایی از دشت پایین دست از دهانه غار دو اشکفت پیدا است و ساکنان غار می توانستند تمامی تحرکات و فعالیت های اطراف غار را مشاهده کنند.

استفاده در دوران تاریخی
پیش از تاریخ
ابزارهای سنگی یافت شده در این مکان مربوط به صنعت موستری زاگرس است. برای ساخت ابزارها هم از رخنمونهای سنگ رادیو لاریت اطراف غار و هم از سنگ‌های چخماق گاکیه استفاده شده‌است. علاوه بر دو اشکفت، آثار سکونت انسان‌های پارینه سنگی در چند غار و پناهگاه دیگر در شمال کرمانشاه یافت شده‌است. نزدیکترین آن‌ها به دو اشکفت پناهگاه ورواسی است که به وسیلهٔ باستان‌شناس آمریکائی بروس هو کاوش شد. همچنین وی غار قبه در تنگ کنشت را نیز حفاری کرده‌است.
تمدن
این گروه‌های شکارچی که احتمالاً از نوع نئاندرتال بودند با توجه به مزایای مختلف این مکان از جمله وجود چشمه آب دایمی در کنار غار، چشم‌انداز مناسب دهانه آن به دشت و دسترسی نسبتاً آسان به ارتفاعات بالاتر، به‌طور متوالی از این غار استفاده کرده‌اند. همچنین وجود یک برون زد زمین‌شناسی از جنس رادیو لاریت در نزدیک غار، امکان ساخت ابزار سنگی را در محل فراهم می‌کرده‌است. به‌طوری‌که اکثر ابزارهای سنگی یافت شده در محل، از این نوع سنگ ساخته شده‌است. علاوه بر این منبع، از منابع سنگ داخل دشت نیز استفاده می‌کرده‌اند. برای مثال منابع سنگ تپه‌های گاکیه در شرق کرمانشاه که حدود دوازده کیلومتر با غار فاصله دارد، در میان مجموعه‌های یافت شده وجود دارد. ابزارهای یافت شده در دو اشکفت اغلب از نوع خراشنده جانبی و سایر ابزارها مربوط به صنعت موستری زاگرس هستند که بین دویست و پنجاه تا حدود چهل هزار سال پیش ساخت آن‌ها در زاگرس رواج داشته‌است. آثاری از دوره پارینه سنگی میانی در سایر غارهای منطقه مثل غار قبه و پناهگاه صخره‌ای و رواسی در تنگه کنشت و چندین غار دیگر در بیستون نیز یافت شده‌است.
غذای ساکنان غار
مطالعات انجام شده در مکان‌های پارینه سنگی میانی کرمانشاه نشان می‌دهد که ساکنان این غارها بیشتر به شکار بز کوهی، میش وحشی، گورخر و اسب وحشی می‌پرداختند. البته حیوانات دیگر مثل مارال، گاو وحشی، آهو و گراز نیز شکار می‌شدند.